Η καλλιέργεια της καστανιάς είναι γνωστή από την αρχαιότητα για τους γλυκούς και νόστιμους καρπούς υψηλής θρεπτικής αξίας που παράγει, τα υπέροχα κάστανα. Και σίγουρα, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε φάει ψημένα κάστανα από τη φουφού του καστανά, την περίοδο του χειμώνα
Η καστανιά είναι ένα αιωνόβιο φυλλοβόλο καρποφόρο δέντρο που ανήκει στην ίδια οικογένεια με τη βελανιδιά και μπορεί να φτάσει σε ύψος 30 μέτρων. Διαθέτει χαρακτηριστικό κόκκινο-καφέ κορμό και οδοντωτά φύλλα με στενόμακρο ή οβάλ σχήμα. Ο καρπός του κάστανου βρίσκεται μέσα σε ένα αγκαθωτό σκληρό περίβλημα που ανοίγει κατά την ωρίμανση των καρπών.
Τα κάστανα τρώγονται βραστά ή ψητά, γίνονται εξαιρετικό αλεύρι και αντικαθιστούν τη διατροφή της πατάτας. Είναι λιγότερο λιπαρά σε σχέση με τους υπόλοιπους ξηρούς καρπούς και περιέχουν πολλές βιταμίνες, πρωτεΐνες, μέταλλα και φυτικές ίνες.
Η καλλιέργεια της καστανιάς έχει αρκετές απαιτήσεις, όπως άλλωστε και οι κυριότερες καλλιέργειες ξηρών καρπών: η καλλιέργεια της αμυγδαλιάς, η καλλιέργεια της φιστικιάς, η καλλιέργεια της καρυδιάς και η καλλιέργεια της φουντουκιάς.
1. Ποια είναι τα σημαντικότερα είδη και ποικιλίες κάστανου;
Τα σημαντικότερα είδη καστανιάς που καλλιεργούνται είναι η κινέζικη καστανιά (Castanea milissima) που παράγει μικρά κάστανα, η ευρωπαϊκή καστανιά (Castanea Sativa) και τα ευρω-ιαπωνικά υβρίδια (Castanea crenata X Castanea sativa) που προέκυψαν από διασταύρωση της ευρωπαϊκής καστανιάς με την ιαπωνική καστανιά.
Από τα ευρω-ιαπωνικά υβρίδια καστανιάς που μπαίνουν νωρίτερα σε καρποφορία κατά το 4ο έτος από την φύτευση, αξιόλογες ποικιλίες για να καλλιεργηθούν είναι η Marigoule, η Maraval 74, η Bournette και η Vignols. Από τις ποικιλίες ευρωπαϊκής καστανιάς που καλλιεργούνται στον ελληνικό χώρο ενδιαφέρον έχει αρχικά η ποικιλία Βόλου.
Μεγάλο ενδιαφέρον έχουν και τα κρητικά κάστανα (μαρρόνια), με κοκκινωπό χρώμα και καστανές ραβδώσεις που αποκολλάται εύκολα η ψίχα τους. Κατάλληλα για ψητά κάστανα και για την παρασκευή υψηλής ποιότητας αλευριού για ζαχαροπλαστική.
2. Τι συνθήκες θέλει η καλλιέργεια της καστανιάς για να αναπτυχθεί;
Η καλλιέργεια της καστανιάς ευδοκιμεί σε ημιορεινές και ορεινές περιοχές με σχετικά ψυχρό κλίμα και αρκετή υγρασία. Προτιμά επικλινή εδάφη και ηλιόλουστα σημεία που δεν σημειώνονται ανοιξιάτικοι παγετοί στους οποίους είναι ευαίσθητη η καστανιά.
Η καλλιέργεια της καστανιάς χρειάζεται όξινο χώμα με pΗ γύρω στο 5 – 6 για να ευδοκιμήσει και να αναπτυχθεί. Καλλιεργούμε τις καστανιές σε βαθιά, γόνιμα εδάφη που εξασφαλίζουν πολύ καλή αποστράγγιση και έχουν πολύ χαμηλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο.
3. Τι είναι το καστανόχωμα;
Καστανόχωμα είναι το επιφανειακό χώμα που βρίσκεται στο έδαφος που καλλιεργούνται καστανιές το οποίο είναι πλούσιο σε οργανική ουσία και προέρχεται από την πτώση των φύλλων, βλαστών και καρπών της καστανιάς.
Ο συγκεκριμένος τύπος χώματος είναι πολύ γόνιμος, με χαμηλό pH και είναι κατάλληλος ως υπόστρωμα σε γλάστρες για οξύφιλα φυτά όπως η γαρδένια, η ορτανσία, η καμέλια, η αζαλέα και το ροδόδεντρο.
4. Ποια εποχή και σε τι αποστάσεις φυτεύουμε τις καστανιές;
Κατάλληλη εποχή για να φυτέψουμε γυμνόριζα νεαρά δέντρα καστανιάς είναι μέσα στο χειμώνα όταν το φυτό βρίσκεται σε λήθαργο. Για φυτά καστανιάς με μπάλα χώματος σε γλάστρα ή σακουλάκι φυτωρίου και περιλαμβάνουν μπάλα χώματος, κατάλληλη εποχή φύτευσης είναι την εποχή της άνοιξης.
Η απόσταση φύτευσης καθορίζεται από τη γονιμότητα του εδάφους, τα υποκείμενα της καστανιάς και την ποικιλία που επιλέγουμε.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι οι ποικιλίες της κινεζικής καστανιάς φυτεύονται σε αποστάσεις 12 x 12 μέτρων, οι ποικιλίες της ευρωπαϊκής φυτεύονται σε αποστάσεις 10 x 10 μέτρων, ενώ τα ευρω-ιαπωνικά υβρίδια καστανιάς φυτεύονται πυκνότερα σε αποστάσεις 7 x 7 μέτρων.
Πριν από τη φύτευση της καστανιάς, ενσωματώνουμε στο χωράφι κοπριά και κομπόστ για να αυξήσουμε την οργανική ουσία και τα θρεπτικά στοιχεία.
Απαραίτητη είναι και η ανάλυση εδάφους για να ερευνήσουμε πιθανή έλλειψη στοιχείων και να κάνουμε πιο αποτελεσματική διαχείριση. Στη συνέχεια ανοίγουμε λάκκους διαστάσεων 45 x 45 εκατοστών, φυτεύουμε τα νεαρά δενδρύλλια καστανιάς και ποτίζουμε πολύ καλά.
5. Πόσο πότισμα χρειάζεται η καλλιέργεια της καστανιάς;
Η καλλιέργεια της καστανιάς χρειάζεται αρκετή εδαφική υγρασία, ειδικά στα πρώτα χρόνια μετά τη φύτευση για να μπορέσει να αναπτύξει καλό ριζικό σύστημα.
Επομένως, το τακτικό πότισμα είναι απαραίτητο στα πρώτα στάδια καλλιέργειας, την περίοδο της άνοιξης, του καλοκαιριού και του φθινοπώρου. Το πότισμα είναι σημαντικό και στα μεγάλα δέντρα καστανιάς, καθώς βοηθά την καρποφορία τους, τόσο σε επίπεδο μεγέθους καρπών όσο και σε συνολική απόδοση παραγωγής.
Ιδιαίτερα, το πότισμα είναι πολύ σημαντικό στις αρχές του φθινοπώρου, περίοδο που γίνεται ή αύξηση και το γέμισμα του καρπού της καστανιάς.
6. Τι λίπασμα θέλει η καλλιέργεια της καστανιάς;
Οι καστανιές έχουν σημαντικές ανάγκες σε θρεπτικά στοιχεία και λίπασμα για να δίνουν καλή παραγωγή κάθε χρόνο. Για τη σωστή λίπανση της καστανιάς είναι πολύ σημαντικό να γίνεται ανάλυση εδάφους και φυλλοδιαγνωστική κάθε 3-4 χρόνια.
Η καλλιέργεια της καστανιάς χρειάζεται λίπασμα πλούσιο σε άζωτο και κάλιο, και λιγότερο σε φώσφορο. Κατάλληλη εποχή της βασικής λίπανσης είναι μέσα στον Μάρτιο, ενώ μπορούν να γίνουν συμπληρωματικές λιπάνσεις με άζωτο στα τέλη της άνοιξης και μέσα στο καλοκαίρι.
Συμπληρωματικά η προσθήκη μικρής ποσότητας λιπάσματος βόριου σε κάθε δέντρο, την περίοδο της βασικής λίπανσης, ή εφαρμογή διαφυλλικών λιπασμάτων βορίου βελτιώνει αρκετά την καρποφορία της καστανιάς.
7. Ποιες ασθένειες και ποια έντομα προσβάλλουν την καλλιέργεια της καστανιάς;
Η καλλιέργεια της καστανιάς προσβάλλεται από αρκετές μυκητολογικές ασθένειες όπως η μελάνωση, το έλκος της καστανιάς, η καρκίνωση, ανθράκωση και το κορύνεο.
Η ασθένεια της μελάνωσης, που είναι και η πιο διαδεδομένη ασθένεια της καστανιάς οφείλεται σε μύκητες του είδους Phytophthora και προκαλεί σκίσιμο του φλοιού, εκροή χυμού από το εσωτερικό του κορμού που παίρνει ένα μαύρο χρώμα, κιτρίνισμα των φύλλων και ξήρανση βλαστών.
Για την προληπτική αντιμετώπιση της μελάνωσης στην καστανιά, αποφεύγουμε την υπερβολική υγρασία στο χώμα και κάνουμε πότισμα της ρίζας με διάλυμα οξυχλωριούχου χαλκού ή βορδιγάλιου ποτού.
Η καλλιέργεια της καστανιάς προσβαλλεται κυρίως από τα έντομα της καρπόκαψας και του βαλανίσκου, των οποίων οι κάμπιες δημιουργούν χαρακτηριστικές τρύπες στα κάστανα.
Για την βιολογική αντιμετώπιση των εντόμων της καστανιάς, κάνουμε ψεκασμούς με βιολογικά εντομοκτόνα. Λόγω της σημαντικής ζημιάς που κάνουν τα συγκεκριμένα έντομα, απαιτούνται πολλοί ψεκασμοί (ραντίσματα) κατά την διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου.
Επίσης, είναι σημαντικό να απομακρύνουμε άμεσα και να καταστρέφουμε τους προσβεβλημένους καρπούς που πέφτουν στο έδαφος για να περιορίσουμε την ανάπτυξη των συγκεκριμένων εντόμων.
Πηγή: Μυστικά του Κήπου (https://www.mistikakipou.gr/)