Ο βοτρύτης, γνωστός και ως φαιά σήψη, είναι από τις πιο γνωστές ασθένειες που προσβάλλει τα φυτά. Ο βοτρύτης είναι ευρύτατα διαδεδομένος μύκητας. Προσβάλλει πάρα πολλές καλλιέργειες και αποτελεί σοβαρό πρόβλημα και πραγματική απειλή για την εμπορεύσιμη παραγωγή.
Εκτός από τις ποσοτικές απώλειες υποβαθμίζει και την ποιότητα των προϊόντων, ενώ ζημιώνει την παραγωγή και μετασυλλεκτικά κατά την αποθήκευση και την μεταφορά. Αποτελεί πρόβλημα ιδιαίτερα για τις θερμοκηπιακές καλλιέργειες αλλά και για τις υπαίθριες.
Συμπτώματα
Προσβάλλει όλα τα μέρη των φυτών (φύλλα, στελέχη, άνθη, καρπούς) και σε όλα τα στάδια ανάπτυξής τους. Ο βοτρύτης μπορεί να αναπτυχθεί και σαπροφυτικά σε υπολείμματα της καλλιέργειας και σε νεκρά μέρη των φυτών και από εκεί να μολύνει γειτονικούς υγιείς ιστούς.
Το πιο συνηθισμένο σύμπτωμα είναι οι ανοιχτόχρωμοι δακτύλιοι στην επιφάνεια των καρπών. Προκαλούνται στην αρχή καστανές υδατώδεις εκτεταμένες κηλίδες, που μπορεί να εξελιχθούν σε νεκρώσεις. Χαρακτηριστική είναι η γκρίζα εξάνθηση (χνούδι) του μύκητα στα προσβεβλημένα όργανα.
Σημαντικότερη είναι η σήψη των καρπών η οποία ξεκινάει από την άκρη των μίσχων. Η σήψη είναι υγρή και σε επόμενα στάδια εμφανίζεται φαιά (γκρι) στην επιφάνεια. Στο στέλεχος εμφανίζονται μεγάλες νεκρώσεις με γκρι χρώμα.
Ποιες είναι οι συνθήκες ανάπτυξης της ασθένειας;
Ο μύκητας είναι περισσότερο γνωστός με την ατελή του μορφή και με την εξάνθιση γκρίζου χρώματος (ασθένεια «τεφρά σήψη»).
Τα κονίδιά του μύκητα αναπαράγονται σε μεγάλο εύρος θερμοκρασιών (από 1-30 oC) αν και η πιο ευνοϊκή θερμοκρασία είναι 18 oC. Είναι ξηροσπόρια και μεταφέρονται κυρίως με τον άνεμο ενώ, παράλληλα, απελευθερώνονται με έναν υγροσκοπικό μηχανισμό, γι’ αυτό αφθονούν όταν υπάρχουν απότομες μεταβολές της υγρασίας στη διάρκεια της ημέρας.
Για την βλάστησή τους όμως είναι απαραίτητη η πολύ υψηλής σχετικής υγρασίας (τουλάχιστον 90%). Συγκεκριμένα, σε συνθήκες υψηλής υγρασίας, η ανάπτυξη του μύκητα είναι πολύ γρήγορη και η μόλυνση ολοκληρώνεται μέσα σε λίγες ώρες.
Αξίζει να σημειωθεί πως ο βοτρύτης μπορεί να εμφανιστεί μετά από προσβολές από έντομα ή από φυσικές ζημιές, π.χ. από χαλάζι, διεισδύοντας από τους ήδη τραυματισμένους ιστούς (οι πληγές των ιστών αποτελούν πύλες εισόδου του βοτρύτη).
Σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν την προσβολή από βοτρύτη αποτελούν οι υδαρείς φυτικοί ιστοί, η πλούσια σε άζωτο λίπανση, η υψηλή πυκνότητα φύτευσης καθώς και ο κακός αερισμός της φυτείας ή μέσα στο θερμοκήπιο.
Πως αντιμετωπίζουμε τον βοτρύτη στις ντομάτες;
Όντας σημαντική απειλή για την παραγωγή ντομάτας, οι παραγωγοί οφείλουν να γνωρίζουν το κατάλληλο σχέδιο αντιμετώπισης του βοτρύτη. Η ασθένεια αναπτύσσεται πολύ γρήγορα αλλά η αντιμετώπισή της δεν είναι ιδιαίτερα εύκολη.
Γενικά, συστήνεται η υιοθέτηση προληπτικών μέτρων έτσι ώστε να ελαχιστοποιησουμε την ανθεκτικότητα του μύκητα. Συγκεκριμένα ακολουθούμε ένα ορθό οικολογικό σύστημα λίπανσης με οργανικά, φυσικά λιπάσματα τα οποία θωρακίζουν τα φυτά με πλήθος θρεπτικων συστατικών. Αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε λιπάσματα τα οποία περιέχουν υψηλή περιεκτικότητα αζώτου και αμμωνίας.
Επιπλέον, επιλέγουμε να ψεκάσουμε τα φυτά μας με βιολογικά μυκητοκτόνα τα οποία μπορούμε να προμηθευτούμε από γεωπονικά καταστήματα. Συστήνεται να γίνεται καλός ψεκασμός, εναλλαγή μυκητοκτόνων τα οποία έχουν διαφορετική δράση μεταξύ τους, να εφαρμόζονται οι συνιστώμενες δόσεις και να τηρούνται οι οδηγίες που αναγράφονται στη συσκευασία.